Bài giảng của Đức Tổng Giám mục Giuse Nguyễn Năng trong Thánh Lễ Vọng Phục Sinh tại nhà thờ Đức Bà Sài Gòn, thứ Bảy ngày 11.04.2020.

1. Thinh lặng

Chiều thứ Sáu và ngày thứ Bảy: những giờ phút lặng lẽ, nặng nề, sâu thẳm.

Từ đêm thứ Năm đến chiều thứ Sáu: những tiếng la hét, hung hăng, ồn ào. Dân chúng đòi kết án và đóng đinh Đức Giêsu. Rồi những tiếng chát chúa của mũi đinh đóng chân tay Đức Giêsu vào cây thập tự.

Trong khi đó, Đức Giêsu người công chính bị kết án không hé môi, chỉ thinh lặng.

Lính tráng, dân chúng thách thức: nếu mi là con Thiên Chúa, xuống khỏi thập giá… Nó đòi phá Đền thờ. Nó ỷ lại mình là Con Thiên Chúa. Xuống khỏi thập giá đi, chúng ta sẽ tin. Đức Giêsu thinh lặng. Quyền năng làm cho người chết sống lại đâu rồi ? Lừa đảo chăng ? Đức Giêsu không trả lời, không xuống khỏi thập giá. Thinh lặng.

Đức Giêsu chết và được mai táng trong mồ. Tảng đá to đã lấp lối vào, với dấu niêm phong của quan tổng trấn. Tảng đá chôn chặt cuộc đời một con người. Một cuộc đời đi vào dĩ vãng. Mọi người rồi sẽ quên. Thinh lặng quanh nấm mồ.

Các tông đồ chạy trốn, tản mát, thất vọng ê chề. Niềm hy vọng vào Đấng Cứu thế tan vỡ. Ba năm theo Thầy chẳng còn gì, giờ đây vỡ mộng, miên man suy nghĩ, lặng lẽ tìm lối về quê.

Philatô, Anna và Caipha đắc chí vì đã thủ tiêu được một con người bị coi là nguy hiểm cho ổn định xã hội. Đắc chí nhưng chưa mừng vội. Biết đâu Đức Giêsu sẽ sống lại như lời đã báo trước. Sợ hãi và thinh lặng.

Đức Mẹ vốn giữ đặc trưng “thinh lặng và suy gẫm trong lòng”. Không ai nhớ lời Thầy, chỉ một mình Mẹ ghi nhớ lời tiên báo phục sinh. Nhưng thực tế quá phũ phàng đau thương, không hiểu nổi. Thinh lặng suy gẫm và chờ đợi.

Sự thinh lặng còn bí ẩn hơn khi Thiên Chúa không trả lời Người Con yêu dấu. “Lạy Cha, nếu có thể được, xin cho con khỏi uống chén này”. Mồ hôi máu chảy xuống, Cha không trả lời. Con chỉ biết vâng phục và thinh lặng thi hành ý Cha.

Trên thập giá: “Lạy Cha, sao Cha bỏ con ?” Tiếng kêu thống thiết. Thiên Chúa thinh lặng. Không một lời đáp. Thinh lặng. Bí ẩn, khó hiểu.

Đức Giêsu có phải là Đấng Cứu độ, là Con Thiên Chúa chăng ? Đức Giêsu có mị dân đánh lừa niềm hy vọng ? Lời rao giảng, phép lạ: ảo tưởng! Thiên Chúa có thật không ?

Những giờ phút thinh lặng nặng nề. Thiên Chúa thinh lặng mãi sao ?

2. Thiên Chúa lên tiếng

Không, Thiên Chúa không mãi mãi thinh lặng. Ngài lên tiếng rồi! Giữa đêm khuya thanh vắng, lính canh gác mồ còn đang ngủ, đất đã rung chuyển dữ dội. Ngay sau khi Đức Giêsu tắt thở, đất đã rung chuyển, đá vỡ tan tác, mồ mả bật tung. Nhưng đêm nay, đất rung chuyển dữ dội hơn.

Thiên thần Chúa từ trời xuống, diện mạo như ánh chớp, tảng đá lấp cửa mồ lăn sang một bên. Thiên Chúa lên tiếng rồi. Đức Giêsu đã chỗi dậy, không còn trong mồ nữa.

Alleluia! Chúa sống lại rồi. Người sống lại như lời đã báo trước. Đức Giêsu sống lại vinh quang, không còn đau thương, nhục nhã.

Lính canh gác mồ, dấu ấn niêm phong của Philatô, tảng đá to chôn chặt nấm mồ: tất cả trở thành vô ích. Sức mạnh của quân đội Roma hay âm mưu của người Do Thái, súng ống hay gươm giáo gậy gộc: cũng vô ích.

Mọi người chưng hửng nhìn nấm mồ trống. Tên Giêsu đâu rồi ?

Đức Giêsu đã phục sinh. Alleluia! “Sự chết không còn làm chủ được Ngài nữa”.

Thiên Chúa đã lên tiếng, đã phá vỡ im lặng để trả lời cho Con của Ngài. “Sao Cha bỏ con ?” Không, con mãi mãi là con yêu dấu của Cha. Hôm nay con đã bước vào vinh quang. Con đã hiến tế cuộc đời làm của lễ đền tội cho nhân loại, Cha chấp nhận hiến tế tình yêu của con.

Thiên Chúa cũng đã lên tiếng trả lời cho nhân loại: Đức Giêsu đúng là Con Thiên Chúa, là Đấng Cứu độ nhân loại. Lời Ngài là sự thật. Ngài là con đường dẫn nhân loại đi tới hạnh phúc đích thực, hạnh phúc viên mãn. “Hãy nghe lời Ngài”.

Sự phục sinh của Đức Giêsu là tiếng nói của Thiên Chúa trả lời cho những vấn nạn bí ẩn của đời người. Đau khổ, tội lỗi, sự chết, không phải là tiếng nói cuối cùng. Chỉ Thiên Chúa mới có tiếng nói cuối cùng.

Đau khổ không phải là số phận nghiệt ngã, mà là đường dẫn đến vinh quang.

Tội lỗi nhân loại quá nặng nề, nhưng lòng thương xót của Thiên Chúa còn lớn hơn.

Chết không phải là hết, nhưng là cửa ngõ đi vào cuộc sống vĩnh cửu.

Qua sự phục sinh của Đức Giêsu, Thiên Chúa muốn nói với chúng ta rằng: chiến thắng cuối cùng thuộc về tình yêu và chân lý.

Ích kỷ hận thù ghen ghét đẩy nhân loại đến chỗ diệt vong. Chỉ có tình yêu tồn tại mãi. Chỉ có lòng quảng đại, quên mình, hiến thân phục vụ, nhẫn nhục và tha thứ, mới kiến tạo một thế giới mới văn minh, văn minh của tình yêu.

Sức mạnh của bom đạn vũ khí, áp bức, bạo lực, gian dối, chỉ là sức mạnh tiêu diệt, đẩy nhân loại xuống vực sâu. Chỉ có chân lý mới là sức mạnh, là sức mạnh giải phóng đem lại tự do đích thực. Đó là câu trả lời của Thiên Chúa.

3. Thiên Chúa vẫn đang lên tiếng

Thế giới đang trong những ngày thinh lặng. Như thứ Sáu, thứ Bảy Tuần Thánh.

1,7 triệu người bị nhiễm virus corona. Bệnh nhân cách ly trong bệnh viện, không một người thân nào được đến gần, lặng lẽ vật lộn với bệnh tật. Hơn 100.000 người chết, lặng lẽ nằm xuống, cô đơn, không người thân tiễn đưa.

Cuộc sống hằng ngày không còn xô bồ náo nhiệt. Ngoài đường vắng lặng. Những thành phố không bao giờ ngủ nay cũng nằm yên bất động. Mọi người cách giãn xa nhau. Không còn tụ điểm ồn ào. Các gia đình đóng kín cửa. Công ty, văn phòng lặng lẽ. Biết bao nhiêu người âm thầm chịu đựng đau khổ.

Nhà thờ vắng bóng giáo dân. Từ Roma đến Giáo hội địa phương, Tuần Thánh được cử hành âm thầm lặng lẽ, không có lời kinh tiếng hát của cộng đoàn.

Nhưng khó hiểu hơn cả là chính Thiên Chúa cũng thinh lặng. Bao nhiêu lời nguyện cầu, tha thiết van xin, không thấy Thiên Chúa lên tiếng. Sự thinh lặng khó hiểu. Có Thiên Chúa không ? Thiên Chúa ở đâu, có quan tâm đến nỗi đau khổ của nhân loại không ? Có người mỉa mai: đợi các nhà khoa học tìm ra thuốc, lúc đó Chúa sẽ trả lời.

Có lẽ Thiên Chúa vẫn tiếp tục thinh lặng, như đã thinh lặng trong mầu nhiệm Khổ nạn của Đức Giêsu. Hôm nay Ngài thinh lặng vì Ngài đã lên tiếng rồi. Thiên Chúa trả lời trong biến cố phục sinh rồi.

Giữa cơn đại dịch covid-19, hoặc mỗi lần gặp nghịch cảnh khổ đau trong đời, có lẽ chúng ta mong Thiên Chúa lên tiếng bằng một phép lạ ban ơn theo ý chúng ta. Nhưng trong cuộc khổ nạn của Đức Giêsu, Thiên Chúa đâu có làm theo ý Đức Giêsu, trái lại, vẫn cứ để con mình chết, không phải vì bất lực hay vô cảm, nhưng vì muốn thực hiện một điều lớn lao hơn, đó là cho Đức Giêsu sống lại để sống muôn đời trong vinh quang. Thiên Chúa lên tiếng bằng một cách khác với suy nghĩ của ta.

Không phải cứ cầu nguyện là có phép lạ được như ý mình xin. Thiên Chúa làm phép lạ hay không là tùy thánh ý của Ngài. Thiên Chúa giàu lòng thương xót và quyền năng vô cùng, nhưng nếu lúc nào cũng chờ đợi phép lạ là ảo tưởng. Kitô giáo đâu có quảng cáo phép lạ, nhưng rao giảng Đức Giêsu chịu chết và đã sống lại.

Khi chúng ta cầu nguyện, chắc chắn sẽ được Chúa nhận lời, hoặc Chúa ban như ý ta xin, hoặc Chúa thực hiện điều còn cao cả hơn điều ta có thể nghĩ tới.

Điều cao cả Thiên Chúa đang làm hôm nay là đổi mới thế giới. Chắc chắn sau nạn dịch covid-19 này, nhân loại một cách nào đó sẽ được phục sinh, tâm hồn mỗi người sẽ được đổi mới, lối sống con người sẽ đổi thay. Với niềm tin Đức Giêsu đã sống lại, chúng ta biết rằng Thiên Chúa đang thực hiện một kế hoạch tốt đẹp cho nhân loại. Chúng ta mong ước được chữa lành nơi thân xác, nhưng Thiên Chúa còn muốn cho chúng ta điều vĩ đại hơn, đó là chữa lành con người toàn diện: xác – hồn, ơn tha tội, vinh quang đời sau, cá nhân, gia đình và xã hội.

Đối với các Kitô hữu, ơn chữa lành toàn diện đã bắt đầu rồi, khi chúng ta lãnh nhận bí tích Rửa tội. “Anh em đã nên một với Đức Kitô. Nhờ Rửa tội, anh em đã cùng chết và được sống lại với Đức Kitô”. Đêm Vọng Phục sinh là thời điểm đặc biệt để ta nhớ lại bí tích Rửa tội, để nhớ rằng mình đã được tái sinh trong đời sống mới, và được sống bằng sự sống thần linh của Đức Kitô. Đó không phải là điều vĩ đại sao ?

Ơn chữa lành thật vĩ đại khi Chúa ban cho chúng ta sức mạnh siêu nhiên, để dù sống giữa thế gian, chúng ta không sống theo thế gian, không nô lệ tội lỗi, không buông theo đam mê dục vọng xác thịt, không tham lam ích kỷ ghen ghét hận thù, trái lại, chúng ta hân hoan và trung thành bước theo Chúa Giêsu, sống theo Lời Ngài, sống công chính thánh thiện, có lòng thương xót, nhịn nhục tha thứ, vác thập giá hằng ngày thông phần vào cuộc khổ nạn của Chúa.

Đó là ơn chữa lành toàn diện, là biểu lộ quyền năng của Thiên Chúa. Sức mạnh và sự thật của mầu nhiệm phục sinh sẽ lên tiếng qua cuộc sống của từng Kitô hữu. Tiếng nói âm thầm nhưng là tiếng nói hùng hồn.

Chúa đã sống lại. Alleluia. Cầu chúc mọi người bình an, đầy tràn niềm vui và sức sống mới của Đức Kitô phục sinh.

Đức Tổng Giám Mục Giuse Nguyễn Năng
Nguồn: WGPSG

Bài giảng của Đức Tổng Giám mục Giuse Nguyễn Năng trong Thánh Lễ Tiệc Ly tại nhà thờ Đức Bà Sài Gòn, thứ Năm ngày 09.04.2020.

Nguồn: WGPSG

Thánh lễ là “hành vi cao cả được thực hiện để tôn vinh Thiên Chúa cách hoàn hảo và thánh hóa con người” (Hiến chế về Phụng vụ thánh, Sacrosanctum Concilium, số 7). Vì thế, ở mọi nơi và trong mọi trường hợp, thánh lễ cần phải được chuẩn bị, cử hành và tham dự trong tâm thế và tư thế xứng hợp với giá trị linh thánh của hành vi phụng vụ cao cả này. Đối với nhiều hoàn cảnh đặc thù như tại bệnh viện, trại giam, hoặc những tình huống ngoại thường hay cấm cách, Hội Thánh không ngừng tìm kiếm những phương thế thuận lợi nhất để giúp các tín hữu không ngừng liên kết với Đức Kitô Thượng Tế và nhiệm thể của Người là Hội Thánh, nhờ đó kín múc dồi dào ân sủng từ suối nguồn Thánh Thể. Ngày nay với những phương tiện kỹ thuật trực tuyến và truyền thông xã hội, các tín hữu có thể tham dự thánh lễ theo nhiều cách thức đa dạng; tuy nhiên, các phương tiện trực tuyến có thể đánh mất tính linh thánh của cử hành phụng vụ. Vì thế, trong hoàn cảnh của đại dịch COVID-19 hiện nay, Ủy ban Phụng tự lưu ý những nguyên tắc chung cho việc cử hành và tham dự thánh lễ trực tuyến như sau:

1. Về kỹ thuật, vài cách thức trực tuyến phổ biến hiện nay gồm có (1) phát trực tiếp: thu hình/ quay phim và truyền trực tiếp cùng thời điểm (livestream); (2) phát lại: những chương trình đã được “phát trực tiếp” còn lưu trên các kênh truyền thông và không gian mạng (ví dụ: Youtube, ứng dụng truyền hình,…); (3) thu sẵn: sản xuất một chương trình với mục đích để phát lại sau đó theo thời gian định sẵn (pre-recorded).

Trong phụng vụ, khi giám mục giáo phận cho phép, chương trình trực tuyến thánh lễ trong giáo phận chỉ được sử dụng cách thức “phát trực tiếp” để thu và phát sóng thánh lễ đang cử hành cho cộng đoàn tham dự từ xa. Như thế, trong hoàn cảnh đại dịch hiện nay, các tín hữu nên tham dự thánh lễ “phát trực tiếp” để được hiệp thông cách trọn vẹn và sống động, hơn là xem các thánh lễ được “phát lại” trên mạng sau thời điểm đã cử hành. Phương thức “thu sẵn” một thánh lễ với ý định để phát lại vào thời điểm sau đó thì không được chấp nhận là một cử hành phụng vụ trực tuyến.

2. Do “việc truyền thanh và truyền hình về những hoạt động thánh, đặc biệt về việc cử hành thánh lễ, phải được thực hiện cách xứng đáng và thận trọng dưới sự hướng dẫn và đảm bảo của người có đủ năng lực do các giám mục chỉ định” (SC số 20), giám mục giáo phận chịu trách nhiệm đối với các chương trình trực tuyến thánh lễ để luật phụng vụ được tuân thủ cách đầy đủ: cử hành đúng lịch phụng vụ, đúng bản văn phụng vụ và kinh thánh đã được phê chuẩn,… (x. SC số 22). Vì thế, trong hoàn cảnh đại dịch hiện nay, giám mục giáo phận cần chỉ định các nhà thờ và linh mục được chính thức cử hành thánh lễ phát trực tuyến nhằm tránh những vi phạm kỷ luật phụng tự đối với bí tích cao cả này.

3. Vì bí tích Thánh Thể là nguồn mạch và chóp đỉnh của đời sống và sứ vụ Hội Thánh nên dù thánh lễ được cử hành riêng hoặc với cộng đoàn phụng vụ, được phát trực tuyến hay không, các linh mục vẫn cần có những chuẩn bị xứng hợp về tâm hồn cũng như những yếu tố đòi buộc theo quy chế tổng quát của sách lễ Rôma:

– Thành tâm cử hành mầu nhiệm thánh thật sốt sắng và trang nghiêm; không hời hợt, vội vã;

– Lưu tâm đến lễ phục (áo alba, dây các phép và áo lễ), khung cảnh phụng tự và chỉ cử hành trong nhà thờ hoặc nhà nguyện;

– Không tự ý bỏ hoặc giảm bớt các yếu tố của nghi thức thánh lễ.

Cách riêng khi cử hành các thánh lễ được phát trực tuyến, vì cộng đồng mạng tham gia chương trình trực tuyến bao gồm anh chị em thuộc các tôn giáo bạn và nhiều thành phần xã hội mở rộng nên chủ tế cần lưu tâm thêm đến những yếu tố sau:

– Chuẩn bị bài giảng chu đáo, ý thức đây là cơ hội loan báo Tin Mừng;

– Chọn lựa ngôn từ để xây dựng một cộng đồng yêu thương, hợp nhất theo tinh thần Phúc Âm;

– Cần tập trung làm nổi bật sự hiện diện của Chúa Kitô trong cử hành phụng vụ, tránh những thái độ phô diễn cá nhân;

– Ý thức đang cử hành với cộng đoàn phụng vụ tham dự trực tuyến.

4. Khi người tín hữu ở trong hoàn cảnh đặc thù như hiện nay, không thể tham dự cử hành bí tích tại giáo xứ, họ vẫn có thể hiệp thông với Hội Thánh đồng thời lãnh nhận ơn chữa lành và an ủi của Chúa qua việc tham dự thánh lễ trực tuyến tại nhà. Tuy nhiên, các tín hữu vẫn phải tham dự thánh lễ được trực tuyến một cách ý thức, tích cực và trọn vẹn với những ưu tiên sau:

– Chuẩn bị tâm hồn và y phục như tham dự thánh lễ tại giáo xứ với cộng đoàn phụng vụ, có thể đọc kinh, suy niệm Lời Chúa trước giờ tham dự trực tuyến;

– Tham dự thánh lễ trực tuyến như khi đang hiện diện giữa cộng đoàn phụng vụ tại giáo xứ: không sử dụng điện thoại, không làm việc riêng, vẫn thưa đáp (và hát), thực hiện các tư thế, cử chỉ tôn kính và giữ thinh lặng theo quy định của thánh lễ;

– Hiệp ý với chủ tế để cầu nguyện cho các nhu cầu của Hội Thánh, cộng đoàn và cá nhân, đặc biệt cho các nhu cầu khẩn thiết trong cơn đại dịch này;

– Cần có tâm hồn thành tâm thống hối và ước ao kết hợp với Chúa bằng việc rước lễ thiêng liêng. Mỗi giáo phận có thể hướng dẫn kinh nguyện cho tín hữu chuẩn bị tâm hồn rước lễ thiêng liêng;

– Sau khi tham dự thánh lễ cách trọn vẹn (từ xa), cần ý thức sống giá trị bí tích vừa tham dự và bổn phận loan báo Tin Mừng cứu độ.

Ngày 27 tháng 03 năm 2020.
Ủy ban Phụng tự
trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam